Жөн-жосық

Oinet.kz 05-10-2020 710

– Жасы кіші болса да әкесі үлкен -Жолы үлкен- болып саналады. Яғни салт -дәстүрде жол, кезек соған беріледі.
– Қыз үйдегі келіндерден жоғары отырады. Қыздың ағаларынанда жоғары отыруға хақы бар. Өйткені -Қыздын жолы жінішке- дейді халық.
– Сәбиді бесікке салғанда жол құдағидыке деп саналады немесе сол елдің әжесіне, ел сыйлаған анаға береді. Бесікті отпен аластайды.
– Бата беру , ас қайыру қонақтардың намесе ақсақалдардың жолы үлкеннің үлесінде.
– Алыстан қонақ келсе, сол үйдің көршісі және ауыл ақсақалдары шақырылады. Сыйластық белгісі осыдан көрінеді. Алыстан келген қонаққа ауылдың үлкен-кішісі сәлем бегуге тиіс.
– Үй ге келген кісіге -Кімсің?- демейді, оны төрге шығарып, қонақасы береді.
– Туған -туысқанына, еліне келгендер алдымен ауылдын үлкеніне түседі немесе соларға сәлем береді.
– Көшіп келе жатқандарға -Көш оң болсын- деп ат жалдатып, дәм-тұз ұсынады.
– Байғазы, көрімдік, сүйінші сұрағандарды құр қол қалдырмайды. -Айттық- сұрағандарға айттық беру міндет.
– Үйге келген кісіге дәм ауыз тигізеді. Дәм қашанда достыққа, сыйластыққа шақырады.
– Үйге келген адам шаруасын тұрып айтпайды, отырып болғаң соң асықпай жеткізеді.
– Айпкер айыбын төлеп кешірім сұраса, қарсы жақ кешірім жасауға тиіс.
– Олжасын жолдасына ұсынады немесе бөліседі. Аты озып келгендер, күресте жыққан палуандар, женген ақындар алған бәсекесін елдің ақсақалдарына, үлкен шаныраққа байлаған.
– Жігіттің ата-анасымен танысуға келген қызға лайықты сый-сияпат ұсынады.
– Ауыр қылмыс жасағандар қатаң жазаланады намесе елден қуылады. Олардын артынан жұрт бір уыс топырақ шашады. Бұл- қылмысты қайта болдырмаудың жолы.
– Қонақ қондырмау, қонақ шақырмау ұлт дәстүрін силамайтын, жөн-жосықты білмейтіндердің ісі.
– Жетім баланын басынан сипау, жетімге көмек беру, қайыршыға садақа ұсыну, біліктілік пен адамгершіліктің белгісі.
– Қонаққа домалақ жілік, жамбастын құйымшағы салынбайды. Қазақ ұғымынды бұлар – кәдесіз. Қызға кәрі жілік ұсыну- әбестік. Ұзатылған қыздын күйеуіне төс тартылады. Ақты (сүт, айран,қымыз) жерге төкпейді. Малдың желіні кетеді.
– Елшіні өлтірмейді (-Елшіге өлім жоқ- деген содан қалған).
– Тойға, қуанышқа құр қол бармайды. Той жасағандарға–Тойхана-, -сый-сиапат-, мүшелі тойға –сыйлық-, үйлену тойына –немеурін-, құдалыққа –киіт- апарады.
– Көшіп келген отбасына тұрғылықты жұрт -ерулік- береді. Көшкен отбасы коршілеріне -айырылысар көже- береді.
– Келген кісіге үй иесі окпесін айтпайды.
– Сәрсенбі – сәтті күн. Қазақ игі істерді қызық -қуанышты осы күні бастайды. Сейсенбі-сәтсіз күн. Сапарға шықпайды, іс бастамайды. Бейсенбі, жұма – исламның қасиетті күні. Бұл күні әр адам әруақтарды еске алады, дұға бағыштайды.


Жыл қайыру
Отқа қатысты ырымдар
Сәйкес тақырыптар
Көтерілу