Мен төбесінде шошағы бар молдаторғайды бала кезімнен далада көп кездестірген болатынмын. Өзі өзге құстарға ұқсамайды. Ең алдымен – адамдарға жақын жүреді. Ұша жөнелсе де, тым алысқа ұзамайды. Бала кезімде сол молдатор­ғай­ды таспен атқылап жатқанымды әкем көріп:

– Оның не! – деп маған дүрсе қоя беретін. – Оны неге таспен атқылайсың. Ол – қасиетті құс екенін білмеуші ме ең?

– Оның қасиеті не?

– Е, ол енді ұзақ әңгіме.

Қалабек атайдан сол молдаторғай жайлы талай рет сұрадым.

– Ол қасиетті құс. Оны өлтірген кісі өмірде бақытты бола алмайды.

– Неге? – деймін мен сене алмай. – Ол соншалық қандай қасиетке ие?

– Аңыз бар, – дейді атай. – Ертеден келе жатқан аңыз бұл.

Адам-Ата жұмақтан қуылған кезде осы шөл даладан орын әзірлеп, жағдай жасаған осы молдаторғай деседі. Өлім періштесі – Әзірейіл өзін де, көлеңкесін де көрсетпей, жер бетіне келіп, жан алмақшы болғанда оны тез байқайтын да молдаторғай екен. Адамға хабаршы болады дейді.

Молдаторғайдың кіршіксіз таза көңіліне риза болған Адам-Ата оған Аллатағаланың мың бір есімін жеке-жеке түп-түгел үйретіпті. Солайша, молдаторғай Алланың барлық атын жаттап алып, білімпаз құсқа айналыпты. Бұдан соң ол зеңгір көкке көтеріліп, шырқай ән салып, Алланың есімдерін әлемге әйгілей бастапты. Егер де ол сол Аллатағаланың мың бір есімін еш мүдірмей айтып шықса, жұмаққа бармақшы екен.

Өкінішке орай, сол ақниет құс Аллатағаланың мың есімін айтып, ең соңғысына келгенде қате­ле­сіпті. Оның себебі былай: ол сайрап тұрып, ең соңғы есімді айтар сәтте, жерге қарайды. Төмен­дегі өз көлеңкесін көреді; көреді де қорқып кете­ді; жерге жақсылық жасау орнына, көлең­кемізді түсіреді екенбіз-ау деп ойлайды; соны ойлап тұрғанда Алланың мың бірінші есімін ұмытып қалады…

Сөйтіп, қайтадан қара жерге оралыпты деседі…

– Бұл аңыз ғой, – деймін мен.

– Аңыз екені рас, – дейді атай. – Алайда аңыз әңгіме тектен-тек тумайды. Ол халықтың жүрегінен шығады. Сосын да ұмытылмайды.

Осыны айтады да аз-кем ойланып отырады да:

– Біз де бала болдық. Сол бала күнімізде ше­ше­міз: «Егер молдаторғайды өлтіріп қойсаң­дар, ба­қыт­сыз боласыңдар», – деп жиі айтушы еді дейді ол.

– Неге? – дейміз біз.

– Өйткені, ол қасиеті бар құс. Оның мынадай өлеңі де бар.

Молдаторғай атым бар,

Қанатымда хатым бар.

Мені өлтірген жүгермек,

Жастайыңнан жетім қал!.

Атай осыны айтты да, қатты-қатты жөткірінді.

– Өзі ақын екен ғой, молдаторғай! – деймін мен әзілге шаптырып.

– Құстардың ішіндегі ең білімдісі болса, бойында қасиеті бар болса, оған өлең шығару да қиын шаруа болып па!

Қалабек атайды тыңдап тұрып, мен де ойша бала күнімді еске алдым. Төбесінде шошағы бар молдаторғайдың дәл жанымда секек-секек етіп жүретіні келді көз алдыма…

Ол шынымен-ақ адамдарды өзіне жақын санай ма екен, а?

Жолтай Әлмашұлы.