Түркістан облысында оқушылардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету, олардың құқықтарын қорғау және мектептердегі буллингтің алдын алу бағытында ауқымды жаңа бастама қолға алынды. Бұл бастама – облыс прокуратурасының жетекшілігімен іске қосылған «Қауіпсіз балалық шақ» жобасы. Жобаның негізгі мақсаты – жасөспірімдердің құқықтық қорғалуын күшейту, мектеп қабырғасындағы психологиялық ахуалды жақсарту және кәмелетке толмағандар арасындағы құқықбұзушылықтың алдын алу.

Аталған жобаның алғашқы кезеңі Сайрам ауданында пилоттық режимде жүзеге асырылып, нәтижесінде бірқатар нақты жетістікке қол жеткізілді. Соңғы 6 айда осы аудан мектептерінде жасөспірімдер тарапынан ешқандай құқықбұзушылық тіркелмеген. Бұл көрсеткіш жобаның тиімділігін көрсетеді. Бұған дейін алты айда 8 құқықбұзушылық орын алған болса, жаңа жобаның арқасында ол мүлде жойылған. Ең басты жетістік – оқушылар мен мектеп инспекторлары арасында өзара сенімге негізделген байланыс орнауы. Сонымен қатар, 55 мектепте психолог кабинеттері жаңартылып, бұрын психолог кабинеті болмаған 6 мектепте арнайы бөлмелер жабдықталған. Бұл өзгерістер балалармен сапалы әрі жүйелі жұмыс жүргізуге мүмкіндік беріп отыр.

Осы жоба аясында мектептерде балалардың жағдайын үздіксіз бақылауда ұстау және олардың көмекке мұқтаж сәттерінде қолдау көрсету – басты назарда. Түркістан қаласында өткен облыстық тамыз конференциясында бұл жоба кеңінен таныстырылды. Түркістан облысы прокурорының орынбасары Дәулет Тлемисов жиналған педагогтер мен сала мамандарына жобаның мақсат-міндеттерін түсіндіріп, оның алғашқы нәтижелерімен бөлісті.

– Жуырда өткен республикалық тамыз конференциясында Мемлекет басшысы білім саласына айрықша мән беретіндігін, «Отбасы – мектеп – мемлекет» үштігі үйлесімді болса, жақсы нәтижеге жетуге болатындығын атап өтті. Расында, қазір бала тәрбиесінде барлық жауапкершілік мектеп пен ата-анаға жүктелген. Ал олардың күші қаншалықты жеткілікті екеніне талдау жасалмаған. Осыған орай, барлық күшті біріктіретін «Қауіпсіз балалық шақ» жобасы дайындалып, 2024-2025 оқу жылында Сайрам ауданында тәжірибе ретінде қолданылды. Отбасылық-тұрмыстық қиын жағдайға тап болған балаларды мектеп қабырғасында педагог-психологтар мен әлеуметтік педагогтар анықтап, тиісті жұмыс жүргізуі қажет. Алайда, облыс бойынша 1459 педагог-психологтың 50%-ның білімі сырттай, 186 кабинет тиісті талаптарға сәйкес жабдықталмаған. Осыған орай, біз жобаның шеңберінде бұл мәселені жүйелі қарап, әрбір педагог - психологтың кәсіби біліктілігін арттырып, жұмыс орындарын талапқа сәйкес жабдықтауға назар аударуымыз қажет. Пилоттық жобаны Сайрам ауданында іске асыру арқылы бірқатар оң нәтижеге қол жеткіздік. Жобаны өңірдегі барлық аудан, қалаларда енгізуді жоспарлап отырмыз. Бұл жобаны қолда бар ресурстармен жүйелі іске асыратын болсақ, еліміздің болашағы – балалардың қауіпсіздігін толық қамтамасыз ететінімізге сенемін, – деді Дәулет Тлемисов.

Қазіргі таңда Түркістан облысы бойынша 1 093 мектепте 553 мыңнан астам оқушы білім алуда. Осы оқушылардың құқығын қорғау мен олардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында өңірде кәмелетке толмағандар істерімен айналысатын 147 инспектор қызмет атқаруда. Алайда, олардың саны барлық мектептерді бірдей қамтуға жеткіліксіз. Осыған байланысты, жоба аясында әр инспекторға мектептерге бару бойынша арнайы кесте бекітіліп, жұмыс алгоритмі жасалды. Енді құқық қорғау қызметкерлері мектеп ұжымымен, оқушылармен жоспарлы кездесулер өткізіп, олардың көтерген мәселелерін жазып алады. Мұндай сұхбаттар нәтижесінде әрбір оқушының психологиялық жағдайы бағаланып, қажет болған жағдайда жеке жұмыс жүргізіледі.

Бұл бастама – елімізде қолға алынған «Қауіпсіз ел» ұлттық жобасымен тығыз байланысты. Аталған жоба балалардың білім алу ортасын қауіпсіз әрі жайлы етуге бағытталған нақты қадамдардың бірі. Түркістан облысында жүзеге асып жатқан бұл жобаның ерекшелігі – оқушының отбасындағы жағдайын, көңіл күйіндегі ауытқуларды, жанұялық немесе психологиялық қиындықтарды ерте анықтау арқылы мәселелерді шешуге мүмкіндік туып отыр. Бұл тек оқу-тәрбие процесін ғана емес, сонымен қатар балалардың құқықтық қорғалу деңгейін де арттыруға бағытталған.

Жоба шеңберінде мектептерде өткізілген кездесулерден кейін оқушылардың көтерген сұрақтары арнайы құрылған психологтар тобы арқылы зерделеніп, терең талданады. Қажет болған жағдайда, оқушылармен жеке жұмыс жүргізіліп, психологиялық көмек көрсетіледі. Егер мәселе мектеп немесе білім бөлімі құзыретінен тыс болса, ол құзырлы органдарға немесе кәмелетке толмағандар ісі жөніндегі комиссияның қарауына жолданады. Бұл тәсіл әрбір баланың мәселесіне жеке көзқараспен қарауға, уақытында қолдау көрсетуге, буллинг пен өзге де әлеуметтік қауіптерді болдырмауға бағытталған.

Мектептерде профилактикалық жұмыс жоспарға сай жүргізілгенімен, кейбір өңірлерде әлі де кәмелетке толмағандар қатысқан құқықбұзушылықтар тіркеліп отыр. Осы орайда жаңа жоба тек алдын алу ғана емес, сонымен бірге ерте араласу және нақты көмек көрсету жүйесін қалыптастыруды көздейді. Түркістан облысында бастау алған бұл бастама елдің басқа өңірлеріне де үлгі бола алады. Бұл – баланың құқығын қорғау саласындағы нақты, нәтижеге бағытталған қадам.