Түркістан – қазақ руханияты мен тарихының алтын өзегі. Көпшілік Қожа Ахмет Ясауи кесенесін ғана біледі, алайда бұл қасиетті өңірдің әр тасы, әр бұрышы – ғасырлар ізі мен сырға толы. Біз сізге Түркістан қаласы мен оның маңындағы он ерекше, бірақ көпшілікке беймәлім тарихи орын туралы айтамыз.

1. Рабия Сұлтан Бегім кесенесінің жасырын қабірханасы

Қожа Ахмет Ясауидің жары Рабия Сұлтан Бегімнің кесенесі XV ғасырда салынған. Көп адам білмейді: археологтар оның астынан жасырын қабірхана мен жерасты бөлмесін тапқан. Бұл бөлме ханшайымның әруағына арналған құпия зікір ордасы болған дейді.

2. Шойтөбе қалашығы – ежелгі Түркістанның бастауы

Қала тарихы Х ғасырдан басталады деп ойлайтындар көп. Алайда, археологтар Шойтөбе қалашығы арқылы Түркістанның тарихы б.з.д. IV ғасырға дейін созылатынын дәлелдеген. Бұл – қазіргі қалаға ең жақын көне қоныстардың бірі.

3. Жер астындағы қылует (Ясауидің жеке зікір орны)

Қожа Ахмет Ясауи өмірінің соңғы жылдарын жер астындағы кішкене бөлмеде өткізген. Бұл – нәпсіден арылып, рухани кемелдікке жету дәстүрі. Қылуеттің қабырғасында әлі күнге дейін Ясауи қолданған тас тәспілер мен шам орнатқыштар сақталған.

4. Күлтөбе қалашығы – қазақ хандарының алғашқы астанасы

2019 жылдан бері ашық аспан астындағы мұражайға айналған Күлтөбе қалашығында қазақ хандығының алғашқы мемлекеттік кеңес белгілері табылған. Мұнда хандық мөрлер мен көне күміс теңгелер табылып, тарихи маңызы арта түсті.

5. Ескі Түркістан мешіті – ағаш сәулет өнерінің кереметі

Қожа Ахмет Ясауи кесенесіне жақын орналасқан көне ағаш мешіт XVIII ғасырда шегесіз салынған. Әр тіреу ағашы жергілікті арша мен тораңғыдан қию арқылы біріктірілген, бұл – қазақ шеберлерінің тапқырлығының дәлелі.

6. Қарнақ медресесі – ғылым мен сопылықтың тоғысқан нүктесі

Қарнақ ауылындағы медреседе кезінде әл-Фараби ілімін жалғастырған шәкірттер дәріс оқыған. Бүгінде бұл ғимарат реставрациядан өтіп, кішігірім ғылыми орталыққа айналған.7. Гауһар ана кесенесі – әйел аналардың киелі мекені

Гауһар ана – Қожа Ахмет Ясауидің анасы. Оның кесенесі Түркістаннан 3 км жерде орналасқан. Мұнда келіндер мен аналар отбасы бірлігі мен бала саулығы үшін дұға етеді. Ел арасында бұл жер «Аналар қабірі» деп те аталады.

8. Шоқтас – көне ғұрып орны

Түркістанның батыс жағындағы Шоқтас төбесінде ежелгі түркілердің тас бағандары мен күнге табыну белгілері сақталған. Бұл жер – археологтар үшін ерекше астрономиялық ескерткіш.

9. Сауран қалашығындағы жасырын су жүйесі

Сауранның ең үлкен құпиясы – жерасты су жүйесі (кәріз). Ол қаланы шөлде тірі ұстаған. Бұл жүйе VII ғасырда салынған және бүгінге дейін кей бөліктері сақталған. Археологтар оны Орта Азиядағы ең күрделі гидротехникалық жүйе деп бағалайды.

10. Кеңтөбе қорымы — ханзадалар мекені

Кеңтөбе қорымында XV–XVI ғасырлардағы ханзадалар мен батырлар жерленген. Бұл жерде табылған қылыштар мен дулығалар — қазақ жауынгерлерінің әскери мәдениетінің айғағы.

Түркістан — тек бір кесене емес, мыңдаған жылдық өркениет пен ұлт рухының орталығы. Әр тас, әр төбе өз тарихын айтады. Егер сіз бұл киелі жерге барсаңыз, тек суретке түсіп қоймай, **осы белгісіз деректердің ізімен саяхаттап** көріңіз — шынайы Түркістанды сол кезде танисыз.