Жиі қойылатын қазақ есімдерінің мағынасы

Oinet.kz 01-08-2019 3065

Screenshot_3.jpg

Ұлдарға жиі қойылатын  есімдердің мағынасы:

  Әлихан – араб тілінен енген ғали мен ханның қосындысы. Ғали "әлидің" синонимі, биік, аса, зор, заңғар деген мағына береді.  

 Айсұлтан –  "ай" мен "сұлтан" сөздерінен жасалған есім, сәби айдай болсын, өз ортасында сұлтандай қадірлі болсын деген ниетпен қойылады. Сұлтан араб тілінен – "билеуші, әкім". 

 Нұрислам – "нұр" мен "ислам" сөздерінен құралған. Араб тілінде нұр – жарық, сәуле, ал "ислам" дініміз болғандықтан, Алланың нұры жаусын деген ниетпен қойған. 

Әмір, араб тілінен – бастық, әкім, билеуші. Біріккен тұлғалы есімдер: Әмірбай, Әмірбек, Әміржан, Әміртай, Әмірәлі.

Әлинұр – "әли" мен "нұр" сөздерінен жасалған есім. Әли, араб тілінен – аса, зор, заңғар; Нұр – жарық, сәуле. 

Ерасыл – аса аяулы, нағыз батыр.

Әли – араб тілінен ғали – биік, аса, зор, заңғар. Біріккен тұлғалы есімдер – Әлиасқар, Әлиакпар, Әлиахмет. Синонимдері: Ғали, Қали, Әлі, Алы.

Рамазан – араб тілінен рамадан – күйдіруші, жандырушы. Араб елдерінде бұл өте ыстық ай. Мұсылман жыл санауының тоғызыншы айы, осы айда туған балаға осындай есімдер қойылған.

Санжар — көне түркі тіліндегі Саншора есімінің дыбыстық тұрғыдан өзгерген түрі. Көне түркі, қазақ тілінде сан – "он мың", "шора – ер, батыр" деген мағыналарды білдіретінін ескерсек, "бір өзі он мың қолға тең ер, батыр" мәнінде қойылған есім екенін байқаймыз. Ғасырлар бойы айтыла келе, Саншора-Саншор-Саншар-Санжар болып өзгерген. Тағы бір мағынасы – бұзып өтуші. 

Мирас — араб тілінен мұра, артта қалатын көз, тұяқ.

Арсен, Арсений – көне грек тілінен "арсениос" – батыл, ержүрек деген мағына береді. 

Нұрасыл – "нұр" мен "асыл" сөздерінің қосындысы. Асыл – араб тілінен алынған әсил – 1) негіз, түбір, түп нұсқа; 2) шынайы, нағыз; 3) қымбатты, ардақты.

Ислам – түп-тамыры "салима", "юслиму", "ислам" яғни, бейбітшілік, аманшылық деген сөздерден бастау алады, ол Алла тағаланың "әс-Сәләм"  деген көркем есімімен сабақтас. Ал шариғаттағы мағынасы – толық мойынсыну, Алланың алдында парыздарды орындау, одан басқа жалған құдайларға табынбау. 

Алдияр, араб-иран. аллайар – Алланың досы; тақсыр, ұлы мәртебелі.

Расул, араб тілінен – 1) хабаршы. 2) елші, уәкіл.

Артем, грек тілінен "артемес" – аман, аурусыз, сау. 

Мансұр, араб тілінен – 1) жеңімпаз, жеңіске жетуші. 2) құдіретті.

Диас – испан тілінен – күн, күндіз. Испания көтерілісшілерінің көрнекті басшысы Хосе Диас құрметіне 1936 жылы қойылған есім.

Дамир — түрік тілінде темірді осылай атайды. Мұндай есім қойғандағы ниет "темірдей мықты болсын" дегеннен туса керек. Тағы бір мағынасы – ар, ождан. Дамир есімді азаматтар іскер келеді, ерік-жігері мықты. Жақтастары көп. 

Дінмұхаммед – Дін + Мұхаммед; Мұхаммед  – "аса мақтаулы, мақтауға лайық".


Қыздарға жиі қойылатын есімдердің  мағынасы:

Айзере, қаз. ай+зере, иран тілінен "зер" – алтын. Алтынай есімінің синонимі. 

Раяна – араб тілінен — 1) толық, тегіс, түзу; 2) дамыған, кемелденген, жетілген. Тағы бір мағынасы – жұмаққа кіретін қақпа. 

Айару – "ай" мен "ару" сөздерінің қосындысы. Айдай сұлу ару болсын ниетпен қойылған. 

Айша – араб тілінен гайшә – көне евр. айше – ұзақ өмір сүруші, өмірге құштар. Түрлері – Ғайша, Қайша. 

Айлин – бұл есім, негізінен, түрік қыздарына жиі қойылады. "Ай нұры" деген мағына береді. 

Әмина – араб тілінен – 1) адал, сенімді; 2) зиянсыз, сәтті, игілікті.

Кәусар – араб тілінен – пәк, жомарт, мөлдір. Жәннаттағы өзеннің аты.

Аяла – қаз. мәпелеп өсіру, әлпештеу.

Інжу – араб тілінен – маржан. 

Медина (Мәдина) – "қала", Мадинат ән-Нәбий ("Пайғамбар қаласы")  деген тіркестен алынған. Мұсылмандардың қасиетті қаласы.

Айым – менің бақытым, ырысым, айдай сұлуым деген мәнде қойылған есім.

София – грек. – ақылды, білімді, дана. Сафия есімімен үндес, Сафия – "саф таза, тұнық; таңдаулы" деген мағына береді.

Аяулым – "менің жаным, қымбаттым" деген мағына береді. 

Асылым, асыл – "текті, бекзат". Түп-төркіні осы сөзден шықса керек.

Адина, иран тілінен одина – 1) әдеміленген, безенген; 2) жұма күні, аптаның бесінші күні туған балаға қойылатын есім. Бұл есім бізде қыз балаларға ғана қойылады. Ал Иран тілдерінде көбіне ұл балаларға қойылады. Синонимі – Әтина.

Амина – қазақша "Әмина". Араб тілінен – 1) адал, сенімді; 2) зиянсыз, сәтті, игілікті. 

Аружан – сұлу, көркем деген мағынада қойылады. 

Аяна – араб тілінен – өз көзімен көру, айқындылық, анықтық, ақиқат, шындық. 

Айкөркем – ай + көркем, "айдай сұлу көркем болсын" деген тілекпен қойылады. 

Әдия – араб тілінен "хадия" – сый, сыйлық, тарту.

Обырды жеңген жеңімпаз
Қазақ тілінде қанша сөз бар?
Сәйкес тақырыптар
Көтерілу