Шымкент қаласында «Рухани құндылықтар және патриоттық тәрбие» бағытында атқарылып жатқан ауқымды жұмыстардың қатарында дәстүрлі мәдени мұраны сақтау мен дамытуға ерекше көңіл бөлініп келеді. 

Осыған орай, қала әкімдігінің қолдауымен және «Әдет-ғұрып және салт-дәстүр орталығының» ұйымдастыруымен ұлттық рухани құндылықтарды жаңғыртуға, әсіресе қазақтың көне дәстүрі – терме өнерін дәріптеуге бағытталған республикалық «Сөз маржаны – термеде» байқауы өтті. 

Бұл байқау жыр-толғау дәстүрін ұлықтап, қазақтың рухани мәдениетін насихаттау мақсатында еліміздің түкпір-түкпірінен – Түркістан, Жетісу, Қызылорда, Жамбыл, Ақмола, Қарағанды, Ақтөбе облыстары мен Астана және Шымкент қалаларынан келген өнерпаздарды біріктірді. Шымкент қаласының ұйымдастырушылық қолдауы арқасында республикалық деңгейде өткен бұл шара еліміздегі рухани құндылықтардың сақталуы мен ұрпақтан ұрпаққа жеткізілуіне зор үлес қосты.

Байқаудың құрметті қазылары қатарында ҚР Мәдениет үздігі, дәстүрлі әнші-термеші Жақып Сынабайұлы Спатаев, ҚР Еңбек сіңірген қайраткері, Қазақ ұлттық өнер университетінің «Дәстүрлі ән» кафедрасының ұстазы Ерболат Заманбекұлы Шалдыбеков және Мәдениет қайраткері, айтыскер-ақын Әбдіхалық Әбдірайымұлы секілді өнер майталмандары болды. Олар қатысушылардың өнерін әділ бағалап, байқаудың рухани мәнін арттыра түсті.

Байқау қорытындысы бойынша бас жүлдені Ақмола облысынан келген Есімхан Жасұлан иеленсе, Шымкент қаласының өкілі Ұлан Садвақас І орынға ие болды. Бұл – қаладағы рухани тәрбиенің, ұлттық өнерді қолдаудың айқын көрінісі. Сонымен қатар, Жетісу, Ақтөбе, Жамбыл, Қарағанды, Қызылорда облыстары мен Алматы қаласынан келген дарынды өнерпаздар түрлі номинациялар бойынша марапатталды. Арнайы жүлделер де олардың өнеріне берілген құрметтің белгісі болды.

«Сөз маржаны – термеде» байқауының маңызы тек өнер жарысында ғана емес, ол қазақ халқының ұлттық болмысын, салт-дәстүрін, рухани құндылықтарын жандандыруға және насихаттауға бағытталған үлкен мәдени жоба болып табылады. Шымкент қаласында осындай шаралардың жиі ұйымдастырылуы жас ұрпақтың бойында патриоттық тәрбие мен ұлттық сана қалыптастыруға ықпал етеді.

Қаладағы рухани құндылықтарды сақтау мен дамытуға арналған бұл байқау қазақтың музыкалық-әуендік мұрасын жаңғыртып, халықтың жан дүниесін байытады. Сонымен бірге, байқау арқылы ұлттық өнердің ұлағаты ұрпақтан ұрпаққа жалғасып, қазақ халқының бай рухани әлемі кеңінен танылып, рухани тұтастықтың негізі қалануда.

Айта кетйейік, Шымкент қаласы – қазақтың мәдени мұрасына ерекше мән беретін, ұлттық рухты жаңғыртуға бағытталған орталықтардың бірі. Мұнда домбыра, айтыс өнері мен қолөнер мектептері ұлттық дәстүрлерді сақтап, жаңаша үлгіде дамытып келеді. Бұл өнер ошақтары арқылы қазақ халқының рухани байлығы ұрпақтан ұрпаққа жалғасып, жаңа заман талабына сай бейімделуде.

Домбыра – қазақтың ұлттық рухының негізі, халықтың ән-жыры мен жыр-дастанының айнасы. Шымкенттегі домбыра мектебі дәстүрлі музыка өнерін ғана емес, оның терең философиясы мен тарихи тамырларын да насихаттайды. Мұнда шәкірттер домбыра шертіп қана қоймай, қазақтың музыкалық мұрасын зерттеп, халық әндері мен күйлерін орындау арқылы ұлттық бірегейлікті сезінеді. Домбыраның үні арқылы қазақтың кең даласының көрінісі, батырларының ерлігі мен ұлы ақындарының лирикасы тыңдаушыларға жетеді.

Айтыс – қазақ халқының жанды поэзиясы, ұтқыр сөздің өнері. Шымкентте айтыс мектебі жастар арасында кеңінен танылып, дәстүрлі сөз сайысы жаңа буын өкілдеріне дәріс берумен қатар, үлкен сахналарда да ұйымдастырылып жүр. Айтыс – бұл тек сөз өнері емес, ол халықтың ой-санасын, сезімін, қоғамдық пікірін білдіретін рухани феномен. Мектептегі айтыскерлер ұлттық тәрбиенің қайнар бұлағы болып, батылдық пен тапқырлықты, елге деген сүйіспеншілікті жырға қосады. Осындай сабақтар арқылы жастар өз тіліне, тарихына, салт-дәстүріне деген құрметті арттырады.

Қолөнер мектебі – қазақ халқының тарихи қолтаңбасы, ұлттық салт-дәстүрдің көрінісі. Шымкенттегі қолөнер шеберлері киіз басу, зергерлік бұйымдар, ұлттық киімдер тігу сияқты дәстүрлі кәсіпті жаңғыртуға үлкен мән береді. Бұл мектептерде ұлттық нақыштағы бұйымдар заманауи дизайнмен үйлестіріліп, отандық өнім ретінде танылады. Қолөнер арқылы қазақ халқының тұрмыстық мәдениеті, дүниетанымы мен эстетикасы ұрпаққа жеткізіледі. Сонымен бірге, шеберлердің шеберлік сағаттары, көрме-жәрмеңкелері халықтың ұлттық өнерге деген қызығушылығын арттырып, қолөнердің әлеуетін кеңейтуде.

Шымкент қаласындағы бұл мәдени ошақтар ұлттық құндылықтарды сақтап қана қоймай, оларды заман талабына сай жаңғыртып, жас ұрпаққа ұлттық рухты сіңіруде. Домбыраның үні, айтыстың өткір сөзі және қолөнердің шеберлігі арқылы қазақтың рухани мұрасы жаңаша өмірге келіп, тәуелсіз елдің рухани негізі ретінде одан әрі нығая түседі.

Осылайша, Шымкент – ұлттық мәдениеттің тірегі, дәстүрлі өнердің сақтаушысы әрі дамытушысы ретінде айрықша орны бар қала. Мұнда ұлттық рухани құндылықтардың жаңғыруы – ұлттың мәдени келешегінің жарқын кепілі.